ARABULUCU.COM

Günümüzde yargı sisteminin ağır işleyişi ve yargılama sürecinin katı kuralları ve bürokratik engeller nedeniyle mahkeme dışı uyuşmazlık çözüm yollarına eğilim artmıştır. Alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının bu şekilde kabul edilmesi sonucunda ise, pek çok kanun koyucu da uzlaştırma ve arabuluculuk gibi söz konusu çözüm yollarının zorunlu hale getirilmesi yolunda görüş belirtmektedirler.  Bununla birlikte, genel itibariyle uyuşmazlıkların çözümüne verilmesi gereken değer ile ilgili olarak da tartışmalar sürmekte ve pek çok eleştirmen davaların mahkeme yolundan uzaklaştırılması sonucunda elde edilecek yararın azımsanamayacak derecede fazla olduğunu belirtmektedirler.

Bu çalışmanın ana konusunu müzakere süreci öncesi yapılması gereken hazırlıklar ve son bölümde yer alan arabuluculuk kavramının genel hatlarıyla incelenmesi oluşturacaktır. Çalışmanın ilk bölümünde müzakerecilerin hazırlık sürecinde yapması gerekenler ve müzakere sürecinde etkili olan yasal faktörler incelenmiş, ikinci bölümde ise arabuluculuk kavramı konuya bir giriş niteliğinde ve kapsamında ele alınarak temel bilgiler verilmiştir.

Alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının temeli müzakeredir. Müzakere “tarafların ihtiyaçlarını karşılayacak müşterek bir karar verme amacına yönelmiş taraflar arası iletişim” olarak tanımlanabilir.[1] Müzakerede aktif rol alan ve iletişimi sağlayan kişilere de müzakereci denir.

Müzakere yaklaşımları, müzakere edenler kadar çeşitlidir. Her ne kadar bu yaklaşımlar tasnif edilmeye çalışılmışsa da, genel kabul görmüş olanına rastlanılmamaktadır. Gene de bu tasnifler arasında rekabetçi ve sorun çözücü yaklaşımlar öne çıkmaktadır. Ayrıca işbirlikçi yaklaşım da sıkça kullanılan bir yöntemdir. Bu çalışmanın amacı öne çıkan yaklaşımların anlaşılmasına yardımcı olmaktır. Rekabetçi yaklaşım, işbirlikçi yaklaşım ve sorun çözücü yaklaşım incelenecek; sayılan yaklaşımların fayda ve sakıncaları, birbirleri ile etkileşimleri,  bu yaklaşımları benimseyen müzakerecilerin taktikleri ve uymaları gereken kurallar bu çalışmanın konusunu oluşturacaktır.

Genel olarak müzakere ülkemizde mahkemelere intikal edecek türde uyuşmazlıkların çözümünde pek de kullanılmayan bir uyuşmazlık çözüm sürecidir. Çoğu arabuluculuk veya tahkim kitabında müzakere, arabuluculuk, tahkim veya dava yoluna gidilmeden önce başvurulduğu varsayılan bir süreç olarak göze çarpmaktadır. Müzakerenin başarısızlığına göre taraflar uyuşmazlığın konusuna ve çatışmanın dozuna göre diğer yollara başvurabileceklerdir. Bu genel kabulün aksine ülkemizde uyuşmazlık çözümünde ilk adımlar olarak genellikle dava ve tahkim sürecinin tercih edildiğini görmekteyiz. Buna sebep olarak ise, haklı olan tarafın müzakereye ihtiyacı olmadığı, müzakerenin “dava veya tahkimde başarılı netice alamayacağını düşünen, eli daha az kuvvetli” tarafın tercih edeceği bir yol olarak görülmesi gösterilebilir.